در این مقاله، ابتدا با دو مفهوم جریان درآمدی و مدل درآمدی آشنا میشویم سپس مدلهای درآمدی محبوب استارت اپها را شرح میدهیم.
جریان درآمدی چیست؟
مالی که توسط تولید کنندهی کالا یا ارائه دهندهی خدمات با ارائه کالا یا خدماتشان، باعث افزایش دارایی و سرمایه میشود را درآمد میگوییم؛ جریان درآمدی به معنای منبع درآمد، برای مثال فروش کالا یا خدمات در یک کسبوکار است. البته در نظر داشته باشید که جریانهای درآمدی یک کسب و کار میتواند بیشتر از یک جریان باشد.
مدل درآمدی چیست؟
به بیان ساده مدلهای درآمدی، توصیف چگونگی درآمدزایی یک کسبوکار است. مدلهای درآمدی یک نقشهی راه برای مدیریت جریانهای درآمدی و منابع مورد نیاز برای هر جریان درآمدی است.
معرفی محبوبترین مدلهای درآمدی استارت آپها
۱- مدلهای درآمدی مبتنی بر تبلیغات (Ad-Based Revenue Model) یکی از مدلهای درآمدی که بسیار مرسوم و البته پربازده است. مدلهای درآمدی مبتنی بر تبلیغ شامل ایجاد آگهی برای یک کسبوکار و قرار دادن آن آگهی در کانالهای استراتژیک و پرترافیک است؛ مثال این مدل درآمدی تبلیغات استارت آپها در فضای مجازی همچون اپلیکیشنها و وب سایتها مانند تبلیغات در اپلیکیشن اینستاگرام است که بسیار کم هزینه هم میباشد.
۲- یکی از مدلهای درآمدی، پرداخت به ازای تعداد دفعات استفاده به صورتی است که کاربر سایت شما فقط در ازای استفادهای که از خدمات شما کردهاست، به شما پول پرداخت میکند. استارت آپهایی که قیمت تراکنشهایشان پایین است و قابلیت خودکار بودن عملیات را دارند، از این مدل درآمدی استفاده میکنند؛ مانند بخش انتشار مستقیم کتابخوان شرکت آمازون. به این روش، روش پرداخت به ازای تعداد دفعات استفاده (Pay Per Use) گفته میشود.
۳- سومین مدل، مدلهای درآمدی بر اساس کارایی (Performance Based) است. در این مدل، درآمد بر اساس کارآیی است که یک محصول یا خدمت برای خریدار دارد نه خود آن کالا مثل این است که شما هزینهی ساعاتی که از موبایلتان استفاده میکنید را بپردازید نه پول خود تلفن همراهتان را؛ درست مثل شرکت رولز رویس که مدت زمان کارایی موتورهای هواپیما را و نه خود موتورهای هواپیما را به فروش میرساند.
۴- نوع دیگر از مدلهای درآمدی، مدل درآمد قبل از هزینه است (Revenue Before Cost) است در این مدل استارت آپها قبل از این که کالایی تولید کنند، هزینه آن را از خریدار میگیرند و خریدار ساخت کالا را خودش انتخاب میکند. مثل شرکت دل آمریکا که مشتری میتواند خودش قطعات کامپیوترش را انتخاب کند و شرکت بر اساس سلیقه مشتری آن را میسازد.
۵- شرکت سیستم عامل اندروید سیستم عامل منبع باز گوگل برای موبایل را ارائه داد که در آن شرکا درآمد، منافع و ضررهایشان را با هم شریک میشوند، در حالی که هردو طرف از این طرح سود میبرند. این مدل از مدلهای درآمدی، مدل به اشتراک گذاری درآمد ( Revenue Sharing ) است.
۶- فروش ( Sales ) یکی از مدلهای درآمدی است که فرد ارائه دهنده در قبال پولی که دریافت میکند، کالا یا خدمات ارائه میدهد. مثل پلاستیک سبز که برای بازارها و صنعتهای مختلف ارائه میشود.
۷- در این روش از مدلهای درآمد ، تولید کننده سعی دارد توجه سرمایه گذاران را به پیشرفتی که کسبوکارش در آینده پیش رو دارد، جلب کند مثلا ارتقای مشتریان را با سرمایه گذار در میان میگذارد و او را به حمایت از خویش دعوت میکند به این مدل درآمد جذب حمایت مالی ( Sponsoring ) میگویند. مثل فروشگاه والنسیا که بستر آموزش زبان انگلیسی را رایگان مهیا میکند.
۸- قطعا شما بازار جهانی علی بابا را میشناسید این بازار رابط بین تولید کنندگان و مشتریان است. این سایت برای هر بار خرید و فروش در سایتش هزینهای دریافت نمیکند بلکه با گرفتن مبلغی مشخص به فروشندگان برای زمان مشخصی اجازه فروش میدهد. این روش برای پایبند کردن افراد به سایت خود بسیار کارساز است. به این اجازه که از سمت سایت علی بابا صادر میشود اشتراک گفته میشود. اشتراک ( Subscription ) یکی از مدلهای رایج درآمدی است.
۹- مدل بعدی از مدلهای درآمدی فروش دارائی و اموال ( Asset Sale ) است که در این مدل فروشنده و ارائه دهنده به صورت کامل با فروش، حق مالکیت را به فرد خریدار واگذار میکند. سایت علی بابا از این مدل درآمدی هم استفاده میکند.
۱۰- کارمزد ( Commision ) یکی از مدلهای درآمدی است که شما بر اساس درصدی از قیمت یک کالا و یا در برابر ارائه خدمات، هزینهای پرداخت میکنید؛ مثل مقدار شارژی که مخابرات در برابر ارائه خدمات از حساب شما کسر میکند یا روی قبض خط ثابت شما لحاظ میشود.
۱۱- اگر شما خدمات یا کالاهایتان را به صورت رایگان عرضه میکنید میتوانید از مخاطبان خود درخواست کمک مالی کنید. به این مدل درآمدی، کمک مالی ( Donation ) میگویند. مثال این مدل درآمدی سایتهایی است که در برابر ارائه خدمات و کالا برای خیریهها درخواست کمک میکنند.
۱۲- یکی از مدلهای درآمدی این است که با توجه به استقبال، تقاضا، زمان ارائه و تنوع در مشتریان قیمت کالا و خدمات، مثل بعضی از خطوط هوایی پیشرفته و کم هزینه مشخص میشود. این مدل درآمدی قیمت گذاری پویا ( Dynamic Pricing ) نام دارد.
۱۳- در برخی موارد وقتی شما قیمتها را ثابت نگه میدارید، باعث میشود پیشنهادات شما برای شرکت و مشتریهایتان بیشتر مورد قبول قرار بگیرد، در حالی که این روش از انعطاف پذیری شما در برابر درخواستهای متقاضیان میکاهد. مثل شرکت M-PESA که باعث تغییر در زندگی با استفاده از پولهایی که پیش خود دارید، میشود. به این مدل از مدلهای درآمدی، قیمتهای ثابت ( Fixed Prices ) میگویند.
۱۴- نرخ ثابت ( Flat Rate ) در این مدل از مدلهای درآمدی، خریدار ترجیح میدهد پول استفاده از خدمات را مثل رستورانهای سلف سرویس یک جا با نرخ ثابت پرداخت کند و از آن استفاده کند.
۱۵- یکی از مدلهای درآمدی قیمت قابل انعطاف ( ( Flexible Pricesاست که در آن قیمت گذاری پویا و با توجه به متغیرهای دیگر، در حال تغییر است. مثال این نوع مدل درآمدی، بلیط های چارتری است که هزینهی بلیط وابسته به عواملی همچون گروه متقاضیان برای یک پرواز در بعضی شرکت های هواپیمایی است.
۱۶- حق امتیاز ( Franchise ) در این مدلهای درآمدی شما نمایندگیهایی را در نقاط مختلف دارید که در مقابل استفاده از نام برند شما مبلغی را به شما پرداخت میکنند. مثال این مدل، نمایندگیهای ساندویچی هایدا در ایران است.
۱۷-در مدل درآمدی رایگان (Free ) شما خدمات و کالای خود را بدون دریافت پول ارائه میدهید، برای جبران مالی میتوانید قسمتی از خدمات را شامل هزینه کنید؛ مثل حراجیهای یکی بخر دوتا ببر.
۱۸- در مدل درآمدی فریمیوم ( Freemium) شما ابتدا مدل ساده و پایهای خدمات و کالا خود را مجانی ارائه میکنید ولی در ازای نسخه پیشرفته تر پول دریافت میکنید.
۱۹- در صدور مجوز ( licensing ) شما مجوزهایی را در اختیار خدمت گذاران قرار میدهید که سرعت تولید و پخش را برای سایر کمپانیها سرعت میبخشد و شما پول مجوزهایی که ارائه میدهید را دریافت میکنید.
۲۰- در مدل درآمدی اجارهای ( lending ) یک کسب و کار کالاهای گران قیمت را در ازای هزینهای به اندازهی تعداد دفعات یا بر حسب مدت زمان، مثل اجارهی ماشینهای لوکس اجاره میدهید.
در این مقاله دربارهی مفاهیم درآمد، جریانهای درآمدی و مدلهای درآمدی توضیح دادیم، در ادامهی آن بیست مدل محبوبتر را با شرح مثال از هر نوع مدل درآمدی بررسی کردیم. امیدواریم این مطلب در راه اندازی استارت آپ و اپلیکیشن شما مفید واقع شود.